>>>TERMINY KATECHEZ PRZED CHRZTEM – DLA RODZICÓW I CHRZESTNYCH W ZAKŁADCE: WYDARZENIA
“Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w Imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”.
(Mt 28, 19)Standardowym terminem udzielania sakramentu chrztu w naszej parafii jest druga sobota miesiąca i ostatnia niedziela miesiąca, inne terminy są możliwe do ustalenia po uzgodnieniu tego z księdzem Proboszczem.
Zgłaszając dziecko do chrztu, w celu spisania aktu chrztu, należy przybyć do biura parafialnego i przedłożyć:
- metrykę urodzenia dziecka z USC (tylko do wglądu),
- jeśli kandydaci na chrzestnych pochodzą z innej parafii – zaświadczenie od ich proboszcza (z parafii na terenie, której mieszkają) potwierdzające dopuszczenie ich do podjęcia funkcji chrzestnego,
- jeżeli rodzice dziecka są po ślubie, to świadectwo ślubu kościelnego lub dokument zawarcia kontraktu cywilnego przez rodziców dziecka (tylko do wglądu)
Czym jest chrzest w rozumieniu prawa kanonicznego i co on nam daje?
Odpowiadając na to pytanie, warto zajrzeć do Kodeksu Prawa Kanonicznego. I tak kan. 849 stwierdza: Chrzest, brama sakramentów, konieczny do zbawienia przez rzeczywiste lub zamierzone przyjęcie, który uwalnia ludzi od grzechów, odradza ich jako dzieci Boże i przez upodobnienie do Chrystusa niezniszczalnym charakterem włącza ich do Kościoła, jest ważnie udzielony jedynie przez obmycie w prawdziwej wodzie z zastosowaniem koniecznej formy słownej.
Chrzest jako “brama sakramentów” otwiera możliwość skutecznego korzystania z następnych łask Bożych mogących spłynąć tylko drogą sakramentalną. Co więcej, warunkuje on ważność innych sakramentów. Ktoś, kto nie został ochrzczony, nie może ważnie przyjąć: bierzmowania, Eucharystii, pokuty, namaszczenia chorych, kapłaństwa czy małżeństwa. Rzeczywisty brak chrztu pozbawia człowieka możliwości uczestniczenia w radościach niebieskich. Prawodawca oprócz rzeczywistego przyjęcia chrztu wspomina również o zamiarze przyjęcia. Chodzi mu o tzw. chrzest z pragnienia, który określił w sposób przystępny Sobór Watykański II: Ci, którzy bez własnej winy, nie znając Ewangelii Chrystusowej, szczerym sercem szukają jednak Boga i wolę Jego przez nakaz sumienia poznaną starają się pod wpływem łaski pełnić czynem, mogą osiągnąć wieczne zbawienie. Nie odmawia też Opatrzność Boża koniecznej do zbawienia pomocy takim, którzy bez własnej winy w ogóle nie doszli do wyraźnego poznania Boga, a usiłują, nie bez łaski Bożej, wieść życie uczciwe.
Chrzest uwalnia ludzi od grzechu pierworodnego i grzechów uczynkowych, tzn. tych wszystkich, które popełnili za swojego życia. Sprawia, że konkretny człowiek prócz miana dziecka swoich rodziców nabywa prawo nazywania się “dzieckiem Bożym” oraz wszystkie związane z tym przywileje i obowiązki. Włącza ich tym samym do Kościoła Mistycznego Ciała Chrystusa.
Aby chrzest był ważny, kandydat musi zostać obmyty wodą, a także dokonujący tej czynności, posiadający intencję czynienia tego co czyni Kościół, musi wypowiedzieć poprawnie formułę sakramentalną.
Jako podsumowanie próby odpowiedzi na pytanie: co nam daje chrzest? celowe będzie przytoczenie słów Katechizmu: Skutek chrztu lub łaski chrzcielnej jest bardzo bogatą rzeczywistością. Obejmuje ona: odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów osobistych, narodzenie do nowego życia, przez które człowiek staje się przybranym synem Ojca, członkiem Chrystusa, świątynią Ducha Świętego. Przez fakt przyjęcia tego sakramentu ochrzczony jest włączony w Kościół, Ciało Chrystusa, i staje się uczestnikiem kapłaństwa Chrystusa .
Czy każde dziecko może być ochrzczone?
Chrystus umarł za wszystkich ludzi i zmartwychwstał, aby wszystkich odkupić, stąd nic dziwnego, że Kościół otwiera się na wszystkich, umożliwiając im przyjęcie chrztu włączającego do grona dzieci Bożych. Prawo kościelne wyraźnie podaje: Zdatnym do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek, jeszcze nie ochrzczony.
Czymś zupełnie naturalnym jest, że dorosły widząc istotę bezbronną, jaką jest dziecko, stara się ją obdarzyć opieką. Człowiek potrzebuje okazji, aby zatroszczyć się o kogoś, komuś pomóc, kimś się zaopiekować, podzielić się czymś, co ma najcenniejszego. Ta potrzeba się wzmaga, gdy pojawi się miłość. Zakochany zdolny jest do heroicznych czynów, by ubogacić kochaną osobę we wszystko najcenniejsze .
Podobna sytuacja ma miejsce, gdy na świat przychodzi dziecko. Kochający rodzice pragną dla niego wszystkiego co najlepsze. Nic więc dziwnego, że w rodzinach katolickich w pierwszych tygodniach, a nawet dniach życia dziecka rodzice zabiegają o chrzest dla niego. Chrzest, postrzegany jako niewyobrażalne dobro dla człowieka, staje się obiektem dążeń kochających i odpowiedzialnych rodziców.
Poza tym Kościół zobowiązuje swoich wiernych do dbałości o możliwie wczesny chrzest dzieci, uświadamiając im, że: Rodzice mają obowiązek troszczyć się, ażeby ich dzieci zostały ochrzczone w pierwszych tygodniach; możliwie najszybciej po urodzeniu, a nawet jeszcze przed nim powinni się udać do proboszcza, by prosić o sakrament dla dziecka i odpowiednio do niego się przygotować.
To przygotowanie rodziców do chrztu dziecka odbywa się już niemal od początku ich przynależności do Kościoła. Liturgia Kościoła, szczególnie Wigilii Wielkanocnej i niedzieli Chrztu Pańskiego, katecheza, a nawet ogłoszenia parafialne, mogą być nośnikiem informacji związanych z sensem i znaczeniem sakramentu chrztu. Niemniej jednak rodzice dziecka chrzczonego (..) powinni być należycie pouczeni o znaczeniu tego sakramentu i o związanych z nim obowiązkach. Proboszcz winien osobiście lub przez innych zatroszczyć się, ażeby rodziców właściwie przygotować pasterskimi pouczeniami, a także wspólną modlitwą, zbierając razem po kilka rodzin oraz, gdy to możliwe, składając im wizytę.
Wiemy jednak, że nie zawsze zarówno praktyka życia chrześcijańskiego rodziców, jak i ich postawa wobec zabiegów duszpasterzy są nienaganne, stąd różne trudności, które mogą się zrodzić w momencie przyjęcia do chrztu ich dzieci. Mimo że zasadniczo należy dopuszczać do chrztu wszystkie dzieci zgłoszone przez rodziców lub prawnych opiekunów, należy jednak wymagać, aby byli oni ludźmi wierzącymi i zobowiązali się wychowywać swoje dzieci w wierze, w której zostają ochrzczone. Wychowanie w wierze zakłada przekazanie dziecku podstawowych prawd wiary i zasad moralności obowiązujących w Kościele katolickim, a także nauczenie je modlitwy i włączenie do grona wspólnoty uczestniczących w niedzielnej Mszy św. Istotne jest również zatroszczenie się w późniejszym okresie o uczestniczenie dziecka w lekcjach religii, by z czasem mogło być ono doprowadzone do pełnego udziału w Eucharystii i do przyjęcia sakramentu bierzmowania oraz wprowadzone w dojrzałe i odpowiedzialne życie chrześcijanina.
Biorąc jednak pod uwagę realia życia codziennego, niezbędne są jeszcze pewne ograniczenia, ważne co do godziwości, które stawia Prawodawca kościelny duszpasterzom i proszącym o chrzest dla dziecka. Postanowiono:
- nie udzielać chrztu św. małym dzieciom bez wiedzy ich rodziców lub prawnych opiekunów, lub wbrew ich woli;
- jeśli rodzice są połączeni związkiem cywilnym, duszpasterz powinien starać się doprowadzić ich przed chrztem dziecka do zawarcia małżeństwa sakramentalnego;
- gdy żyjący w związku cywilnym wyraźnie odmawiają zawarcia małżeństwa sakramentalnego lub nie mogą tego uczynić z powodu przeszkód kanonicznych, duszpasterz ma obowiązek od rodziców dziecka i chrzestnych żądać na piśmie oświadczenia, że zobowiązują się wychować dziecko w wierze katolickiej;
- jeśli jeden z rodziców dziecka jest wierzący, a drugi nie, dziecko należy ochrzcić na wyraźną prośbę jednego z nich;
- w zetknięciu się z trudnymi problemami z zakresu chrztu duszpasterz, czując się odpowiedzialny przed Bogiem za owoce łaski tego sakramentu, powinien poszczególne wypadki dokładnie analizować przed podjęciem ostatecznej decyzji, a w razie uzasadnionej potrzeby zwrócić się do biskupa ordynariusza.
Znając realia naszej rzeczywistości, trzeba jeszcze raz podkreślić, że rodzice żyjący w związku cywilnym, nawet bez przeszkody kanonicznej uniemożliwiającej im zawarcie ślubu kościelnego, mają prawo domagać się ochrzczenia swego dziecka, jeśli na piśmie wraz z chrzestnymi zobowiążą się, że będą wychowywać je w wierze katolickiej. Takie zobowiązanie powinno uspokoić wyczulone sumienie duszpasterza i spowodować wyrażenie przez niego zgody na udzielenie sakramentu chrztu.
Musimy wszyscy mieć świadomość tego, że Kościołowi, który pełni wolę swego Założyciela, zależy bardzo na ciągłym wzroście liczby należących do Ludu Bożego, jednocześnie zależy także na tym, by wszyscy spełniający minimum wymagań przyjmowali chrzest. Chodzi tu o niewyobrażalne dobrodziejstwo, jakim jest możliwość życia wiecznego w niebie. .
Jakie wymogi stawia się zgłaszającym dziecko do chrztu i duszpasterzom, którzy ich przyjmują?
- O chrzest dziecka należy ubiegać się w parafii, gdzie mieszkają jego rodzice. Stąd istotne jest, aby zgłaszający chrzest przyszli po prostu do biura własnej parafii, aby tam zgłosić urodzenie się dziecka i poprosić o udzielenie sakramentu chrztu.
- Chrzest powinni zgłaszać rodzice dziecka, a więc ojciec i matka, chyba że jakaś uzasadniona przyczyna uniemożliwia obecność któregoś z nich.
- Osobą kompetentną do przyjęcia zgłoszenia chrztu jest duszpasterz, a więc duchowny i to nie każdy, lecz ten, który rzeczywiście pracuje duszpastersko w danej parafii. Powinien on w rozmowie nie tylko poznać życie religijne środowiska, w którym dziecko będzie wychowywane, ale przede wszystkim udzielić rad i potrzebnych wskazówek związanych z wychowaniem religijnym dziecka, stosownie do potrzeb wynikających ze świadomości religijnej rodziców. Warto również zachęcić rodziców do przyjęcia Eucharystii (jeśli jest to możliwe) w dniu chrztu dziecka oraz pouczyć o chrześcijańskim charakterze uroczystości domowych.
- Przy zgłaszaniu dziecka do chrztu, w celu spisania aktu chrztu, należy przedłożyć:
- metrykę urodzenia dziecka z USC;
- świadectwo ślubu kościelnego rodziców dziecka;
- jeśli kandydaci na chrzestnych pochodzą z innej parafii – zaświadczenie od ich proboszcza zezwalające na dopuszczenie do podjęcia funkcji chrzestnego.
- Na podstawie dostarczonych dokumentów duszpasterz dokonuje wpisu do Księgi ochrzczonych, sporządzając akt chrztu dziecka. Zaraz po spisaniu tego aktu lub w innym terminie, najpóźniej jednak tuż po liturgii chrztu, rodzice i chrzestni składają podpisy w Księdze ochrzczonych.
- Wskazane jest, podczas zgłoszenia dziecka do chrztu, rodzicom i chrzestnym dać karteczki do potwierdzenia spowiedzi i poinformować ich o katechezie przygotowującej do świadomego uczestnictwa w obrzędzie chrztu i odpowiedzialnego wypełnienia funkcji związanych z religijnym oddziaływaniem na ochrzczonego.
Na czym polega uczestnictwo rodziców w ceremonii chrztu ich dziecka?
Analizując normy prawa kanonicznego z punktu widzenia praw i obowiązków rodziców względem swoich dzieci, dostrzegamy, że Prawodawca prócz wychowania fizycznego, społecznego, kulturalnego i moralnego wyróżnił także wychowanie religijne, które w wypadku chrześcijan utożsamia się z wychowaniem chrześcijańskim. Wychowanie religijne dziecka w rodzinie katolickiej swój istotny akcent znajduje w chrzcie św., do którego rodzice powinni starać się doprowadzić już w pierwszych tygodniach jego życia. Trudno sobie wyobrazić, aby owi zatroskani rodzice nie uczestniczyli w chrzcie swojego dziecka, tym bardziej że w samym obrzędzie chrztu pełnią ważne zadania. Przede wszystkim uczestniczą w modlitwie odmawianej przez całe zgromadzenie wiernych i wysłuchują pouczenia celebransa, ale także pełnią istotne czynności liturgiczne:
- proszą publicznie o chrzest swojego dziecka;
- kreśląc znak krzyża na jego czole;
- wyrzekają się szatana i składaj ą wyznanie wiary;
- zbliżają się z dzieckiem do chrzcielnicy;
- zapalają świecę dziecka;
- otrzymują specjalne błogosławieństwo przeznaczone dla matek i ojców.
Od momentu chrztu spoczywa na rodzicach obowiązek doprowadzenia dziecka do poznania Boga i przygotowania do przyjęcia kolejnych sakramentów. Przy tak rozumianych zadaniach rodziców wobec swego dziecka w dziedzinie wychowania religijnego nie mogą dziwić zastrzeżenia, jakie uzewnętrzniają duszpasterze wobec tych, którzy tym zadaniom nie chcą czy nie mogą sprostać.
Po co wybieramy chrzestnych?
Prawo Kościoła wymaga, aby przyjmujący chrzest, jeśli to możliwe, posiadał chrzestnego. Dla każdego dziecka należy wybrać jednego chrzestnego lub chrzestną, lub dwoje chrzestnych.
Zadania chrzestnego są w sposób jednoznaczny określone, ma on dorosłemu towarzyszyć w chrześcijańskim wtajemniczeniu, a dziecko wraz z rodzicami przedstawić do chrztu oraz pomagać, żeby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie odpowiadające przyjętemu sakramentowi i wypełniał wiernie złączone z nim obowiązki. Można powiedzieć, że wymogi stawiane kandydatom na chrzestnych wynikają z charakteru ich zadań. Jeżeli rzeczywiście mają być osobami odpowiedzialnymi za rozwój i życie wiary swego “chrześniaka”, sami muszą być dojrzałymi i przykładnymi świadkami wiary. Nie może więc dziwić, że Kościół stawia im wysokie wymagania. Wynikają one z troski o odpowiednie wychowanie religijne osoby ochrzczonej, dokonujące się w sprzyjającej atmosferze dobrego przykładu dawanego przez najbliższych.
Zasadniczo wybór chrzestnych należy do rodziców dziecka, którzy oczywiście swoją decyzję mogą dowolnie konsultować. Zadaniem duszpasterza jest jedynie sprawdzić, czy przedstawieni kandydaci spełniają warunki określone przez Kościół i, jeśli nie ma zastrzeżeń, zatwierdzić wybór rodziców.
Warunki te zawiera kan. 874 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego. By móc być dopuszczonym do przyjęcia zadania chrzestnego, należy:
- posiadać wymagane do tego kwalifikacje oraz intencję pełnienia tego zadania to znaczy być katolikiem wyznającym swą wiarę życiem zgodnym z nauką Kościoła – nie wolno więc dopuszczać do pełnienia tej funkcji np. osób żyjących w związku niesakramentalnym czy młodzieży, która nie uczęszcza na katechizację,
- mieć ukończony szesnasty rok życia,
- być katolikiem po I Komunii św. i po bierzmowaniu,
- chrzestny ma być gwarantem chrześcijańskiego wychowania osoby ochrzczonej.